پیشرفت چشمگیری در مذاکرات حاصل شده/ حصول توافق نیازمند تصمیمات سیاسی آمریکا

دولت رونالد ریگان در دههٔ ۱۹۸۰ تلاش کرد تا با ایران که از ۸ سپتامبر ۱۹۸۰ درگیر جنگی سخت با عراق شده بود، رابطه برقرار کند. بود، یعنی عدم تحقق اهداف اعلامی سیاستمداران اسرائیل. همین طرح و شعار بود که باعث پیروزی کادیما به عنوان حزبی نوپا در عرصه سیاسی اسرائیل گردید، اما این طرح با وقوع جنگ از دستور کار دولت اسرائیل خارج گردید. رحمانی، محسن(25/5/1386)، “نگاه دوباره به جنگ 33 روزه”، مردم­سالاری. کسرایی، شاکر(7/3/1386)، “جنگ 33 روزه و بحران بزرگ رژیم صهیونیستی”، جمهوری اسلامی. دراین میان، سیاست طرح معامله قرن ترامپ و الحاق کرانه باختری از دستور کار کاخ سفید خارج و به جای آن روند سازش و عادی سازی روابط اعراب و رژیم صهیونیستی استمرار می یابد. کودتای ۲۸ مرداد تأثیر مهمی بر روابط ایران و آمریکا گذاشت که هنوز آثار آن در روابط دو کشور محسوس است. همزمان روابط نظامی ایران و آمریکا رو به فزونی گذاشت.

در آن زمان، از تحریمها در بستر جنگ سرد استفاده میشد، به این صورت که میان تجارت غرب و شرق محدودیتهایی ایجاد میکرد. حسینی، عماد(13/11/1386)، “اسرائیل در جنگ برنده نشد؛ وینوگراد گزارش درباره جنگ”، کارگزاران. و اسرائیل عربستان تلاش­هایی را برای احیای طرح پیشنهادی خود آغاز نموده است، که برخلاف موضع کاملا مخالف دولت شارون، دولت کنونی موضع مثبتی به آن دارد. وقوع یک درگیری احتمالی بین دو کشور، تمامی منطقه را متزلزل کرده و میتواند از قابلیت سرایت برخوردار باشد. اما در چند سال اخیر، به دو اردوگاه محور مقاومت و محور سازش و سلطه تقسیم شده است. حمله نظامی محدود آمریکا در ماه های پایانی ترامپ تا چه اندازه محتمل است؟ ترامپ با بهانه جویی مشروع، خواهان خاتمه “سواری مجانی” متحدین بود. در زمان حمله شوروی و بعد آن، تا رئیس جمهوری ریگان، آمریکا مایل به جنگ در افغانستان بود اما کنترل واقعی بر آن نداشت و از طریق آی اس آی پاکستان شرایط را کنترل می کرد. اگرچه دولت بایدن برای جلب اعتماد جامعه جهانی به رهبری جهانی آمریکا گام برمیدارد، اما باید استراتژی خود را در قبال مدیترانه شرقی شفافتر کند. مواضع رسمی ایالات متحده در این زمینه، استراتژی خطوط لوله چندجانبه است. بایدن روز دوشنبه، فردا، یک نشست مجازی پرمخاطره با شی جین پینگ، رهبر چین، برگزار خواهد کرد که آخرین ابتکار او برای بازگرداندن اقتدار ایالات متحده در صحنه جهانی است.

اولمرت لیبرمن رهبر این حزب را به عنوان معاون نخست وزیر و مسئول رسیدگی به تهدیدات استراتژیک منصوب نمود. با روی کار آمدن باراک اوباما، وی تلاش کرد در حالی که از شیوه برخورد دولت جورج دبلیو بوش فاصله بگیرد، اما کماکان همان سیاستهای رفتاری را دنبال کند. وی افزود: در یک شناخت عمیقتر، روسها بازیهای بزرگی را دنبال میکنند و کشورهای مختلف به عنوان ابزارهای این بازیهای روسیه هستند و در زمان خودش مورد استفاده قرار میگیرند. ماجرای ایران-کنترا را شاید بتوان اولین مورد از این اقدامات دانست. در این میان دولت­های عربی نیز با وجود وعده­های اولیه، هیچ اقدام جدی برای رفع تحریم­ها انجام ندادند. با خروج آمریکا از عراق، رقیبان منطقهای مانند: ترکیه، امارات متحده عربی و عربستان از شرایط پیش آمده بیشترین منفعت را خواهند داشت. شاخص دیگر برای سنجش افول قدرت منطقهای آمریکا، توان این کشور در جلوگیری از نقشآفرینی رقبای بینالمللیاش در غرب آسیاست.

از این رو، سیاست دنبالهروی محض از آمریکا دیگر الگوی غالب روابط منطقهای در غرب آسیا نیست. بروس ریدل، تحلیلگر سیآیای در کتاب «آغاز دشمنی» نوشتهٔ جیمز بلایت میگوید که درونگرایی و انزوای ایران به این معنا بود که این کشور دیگر دلیل اصلی نگرانی سیاستگذاران آمریکایی نخواهد بود. این عملیات فاجعهآمیز بود. این عملیات با هدایت کرمیت روزولت مأمور مخفی سیا به نام عملیات آژاکس به مرحله اجرا گذاشته شد. این سفر با سفر شاه از واشینگتن جواب داده شد. فدریکو پنیا در سخنان خود در کنگره آمریکا گفت: «ساخت چند خط لوله با حمایت ما اجازه خواهد داد منافع تجاری کمپانیهایی که در کشورهای منطقه خزر فعالیت میکنند و نیز منافع خود کشورهای منطقهای بهتر تأمین شود. در آسیای جنوب غربی دارای برخی معایب است، اما حضور همین قدرتهای بزرگ و بهویژه آمریکا میتواند در چارچوب طیف گستردهای از منافع راهبردی ایران محاسبه شود و حتی در رقابت با رقیبان منطقهای به ایران یاری رساند. این مبارزه سیاسی است که کشورهای ساحلی دریای خزر، دولتهای غربی و کمپانیهای نفتی در آن شرکت میکنند تا راهبرد توسعه کل منطقه را تعیین کنند.